«Һуғыш балалары. Башҡортостан Республикаһы»

Минең ҡарт олатайымды ла һуғыш урап үтмәй. Уның яҙмышы еңелдән булмай. Барыһы ла була: юғалтыуҙар үкенесе лә, сағыу, иҫтә ҡалырлыҡ, бәхетле мәлдәре лә.  Минең ҡарт олатайым Әхтәриев Миңлезөфәр Шәкүрйән улы 1930 йылдың 17 майында БАССР-ҙың Бәләбәй районы Ҡыҙыл Таң ауылында тыуа. Ғаиләлә һигеҙ кеше була: әсәһе, атаһы, биш малай һәм бер ҡыҙ. Ҡарт олатайым уртансы булған.

 Тормош үҙ яйына бара, бер саҡ тыныслыҡ юғалыр, тормоштарына дауыл булып һуғыш килеп инер тип уйламай бер кем дә. Һуғыш башлана. Күпселек ауылдаштары фронтҡа алына.

 Һуғыш йылдары бик ауыр була. Кейергә – кейем, ашарға икмәк булмай. Төрлө үләндәрҙән аш бешерәләр. Алабутаның ҡара орлоғон йыялар. Уны он итеп, ҡоймаҡ, йоҡа, икмәк бешерәләр. Ул йәшел төҫтә, тәмһеҙ була, әммә йәшәр өсөн шуны ашарға мәжбүр булалар. Ярҙам көтөр ер юҡ. Үҙ-үҙеңә генә ышанырға тура килә. Ҡулдарынан килгәнсә тырышалар, өмөтһөҙлөккә бирелгән саҡтары ла була. Бала ғына булһа ла, ҡарт олатайым өлкәндәр менән бер тиң тыуған колхозы баҫыуҙарында эшләй.  Ул саҡта һеңлеһенә бер йәш кенә була. Аяҡтарына кейергә булмағас, ялан аяҡ йә сабата кейеп йөрөйҙәр. Үҙҙәренә лә, колхозға ла бесән сабалар. Ә яҙын, ҡар ирегәс, бригадирҙан әрләнә-әрләнә, туңған картуф, уҙған йылдан ҡойолоп ҡалған башаҡ йыялар. Биш класс ҡына бөтөрә ала, эш тә эш була. Көнөн-төнөн ҡул менән сәсәләр, үгеҙ егеп тырматалар, бесән сабалар, урылған игенде келәткә ташыйҙар. Һуғыш ваҡытында балалар өлкәндәр менән бер тиң эшләйҙәр.   «Яҙмышыма зарланмайым, заманы шулай ине, бер миңә генә ҡыйын булманы», – ти ул.                                                                        

Арып, асығып, өшөп өйҙәренә ҡайталар ҙа буш өҫтәл артына ултырып илайҙар. Һәр көн үҙҙәренә иламаҫҡа һүҙ бирәләр, тик һүҙҙәрендә тора алмайҙар. Ә унан йоҡларға яталар, тик, ныҡ арыһалар ҙа,  аслыҡтан тиҙ генә йоҡлап та китә алмайҙар әле.  Шул саҡта йәндәре көйә, асыуҙары килә. Ул бөтә йәне-тәне менән фашистарҙы күрә алмай! Моғайын, бер генә фашист һалдатын осратһа ла, үлтерә алыр ине. Тик фронт йыраҡ, уның мәхшәрен генә күрергә яҙмай. 

Һуғыш бөткәнлеген орлоҡ йыйғанда, эштә беләләр. 1945 йылдың 9 майында еңеү тураһында хәбәр итәләр.

 Һуғыш бөткәс тә эш кәмемәй әле. 1948 йылда ул колхоз ағзаһы итеп алына, ә 1949 йылдың 26 октябрендә ФЗО-ға уҡырға ебәрәләр. Кәрәкле тән ауырлығы етмәгәнлектән, тыуыу тураһында таныҡлығын алыштырып, бер йылға кәмерәк итеп яҙала. Шул ваҡыттан тыуған йылы 1930 түгел, ә 1931 йыл. Ҡарт олатайым Кемеровала 12-се ГПШ мәктәбендә уҡыған, 1950 йылдың 19 майында тамамлаған һәм балта оҫтаһы-станоксы, стропальщик булып эшләгән. 1953 йылда Кемерово өлкәһе Киселёвск район хәрби комиссариаты тарафынан Совет Армияһына саҡырыла, 1956 йылдың 17 октябренә тиклем хеҙмәт итә. Әрменән ҡайтҡас, тыуған колхозында эшләүен дауам итә. 1957 йылда ҡарт олатайым ҡарт өләсәйем Ғәйшә Ғәббәс ҡыҙына өйләнә. Йәштәр Баймырҙа ауылына күсенә. Шунда ғаилә ояһы ҡоралар, бер-бер артлы дүрт балалары тыуа. Ҙур ғаиләне ҡарар өсөн ҡарт олатайым ғүмере буйы, хаҡлы ялға сыҡҡансы «Алға» колхозында эшләй. Ҡарт олатайым – тыл хеҙмәтсәне, хеҙмәт ветераны, дөйөм эш стажы ҡырҡ биш йылдан ашыу.

 Оҙаҡ йылдар намыҫлы эшләгәне өсөн грамоталар, рәхмәт хаттары, Бөйөк Еңеүҙең юбилей миҙалдары, «Хеҙмәт ветераны», «Маҡтаулы хеҙмәте өсөн» миҙалдары менән бүләкләнгән. «В.И. Лениндың тыуыуына 100 йыл уңайынан», Социалистик ярыштар еңеүсеһе значоктары бар. 2005 йылда «Һуғыш балалары» миҙалын тапшырҙылар.

 Минең ҡарт олатайыма 94 йәш, Рәсәй президенты В.В. Путиндан, БР башлығы Р. Хәбировтан ҡотлау открыткалары бар. Һуғыш йылдарын күҙ йәштәре менән иҫкә ала, наградаларын, фотоларын күрһәтә.

Күпме һынауҙар кисергән ябай халыҡ! Кемдер фронтта еңеүҙе яҡынайтҡан, башҡалар тылда эшләгән. Һәр кем сыҙамлыҡ, фиҙаҡәрлек күрһәткән. Һәм илебеҙ сыҙаған, еңгән!

 Йылдар уҙа... Бөйөк Ватан һуғышында еңеүҙең 80 йыллығы яҡынлаша. Фашизмды еңеүселәрҙең батырлығы үлемһеҙ, беҙҙең йөрәктәрҙә мәңге йәшәйәсәк. Мин ата-бабаларымдың фашизмға ҡаршы батырҙарса көрәшеүе, Тыуған илбеҙҙе яратыуҙары менән ғорурланам. Минең ҡарт олатайым миңә – батырлыҡ һәм сыҙамлыҡ символы.

Артур Бакиров, Бәләбәй механикалаштырыу һәм электрлаштырыу колледжы, I курс.